Алсын хараагаа бусдад ойлгуулж, сэтгэлийг нь хөдөлгөн амьдралд хэрэгжүүлдэг хүн бол МАНЛАЙЛАГЧ

“Соёл дамнасан боловсрол” (PhD), Бизнесийн удирдлагын магистр (MBA), Биологийн ухааны бакалавр (BS), ВСС итгэмжлэгдсэн зөвлөх Доктор Антони Бекхам нь дараах их сургуулиудад ажиллаж байсан.

• School of Business and Public Leadership, Johnson University, TN.
• School of Graduate and Professional Studies, Vanguard University, CA.
• School of Global Entrepreneurship and ICT, Handong Global University, South Korea.
• Sol International School, Woosong University, South Korea.

Доктор Антони Бекхам нь ЭИС-ийн Гадаад харилцааны хэлтэс, Хүмүүнлэгийн сургуулийн Бизнесийн удирдлагын тэнхимийн урилгаар 3 дугаар сарын 25, 26-ны өдрүүдэд ЭИС-д айлчилж багш, оюутнуудад зориулсан уулзалт, сургалт, семинар зохион байгуулж, хамтран ажиллалаа. Тэрбээр ЭИС-ийн багш, оюутан, төгсөгчдийн хүрээнд “Цахим, танхим хосолсон сургалт хэрэгжүүлэх”, “Бизнесийн хөтөлбөрийн үр дүн” “Нийгмийн манлайлал” сэдэвт сургалт, хэлэлцүүлэг зохион байгуулсан юм.

“НИЙГМИЙН МАНЛАЙЛАЛ” СЭДЭВТ ИЛТГЭЛ

Доктор Антони Бекхам “Нийгмийн манлайлал” сэдэвт илтгэлээ илтгэгч төвтэй, нэг талт хэлбэрээр биш харин оролцогч багш, оюутнуудын оролцоог дэмжсэн, тэдний дуу хоолойг сонсож, нээлттэй харилцан ярилцах боломжтой байдлаар явуулахыг зорьж байв.

Тэрбээр АНУ-д төрж өссөн болон амьдралын түүх, боловсрол эзэмшсэн арга барилаасаа хуваалцаж, сонсогчдынхоо сонирхлыг татаж, өөрийг нь гадаад хүн гэж харах ханыг нурааж, адилхан хүн гэдэг өнцгөөс харах бололцоо олгосноор түүний сургалт, хэлэлцүүлэг сонирхолтой, үр өгөөжтэй байлаа.

Доктор Бекхам манлайлагч хүний ерөнхий шинж чанарыг тодорхойлохоос гадна нүүдэлчин манлайлагч гэж хэн болохыг Монголд сүүлийн 8 жилийн турш зочлон ирэхдээ монгол хүмүүсийн өөрсдийнх нь яриан дээр үндэслэн тодорхойлсноо танилцуулав. Түүний хэлснээр даян дэлхийн бүхий л манлайлагчдад оршдог нийтлэг шинж чанар бол “Мөрөөдөлтэй, өөрийн мөрөөдлөө алсын хараа болгон буулгаж чадаад зогсохгүй, тухайн алсын хараагаа бусдад ойлгуулж, сэтгэлийг нь хөдөлгөн амьдралд хэрэгжүүлдэг хүнийг хэлнэ” гэж тодорхойлсон. Харин нүүдэлчин манлайлагчийн хувьд уулзаж ярилцсан монгол хүн бүрийн амнаас гарсан нийтлэг агуулга дээр үндэслэн “Нүүдэлчин манлайлагч гэдэг нь нээлттэй, сониуч, даруу төлөв, шинэ хүнтэй танилцах эрмэлзэлтэй, цоо шинэ газар оронд айлчлан очих дуртай, шинэлэг ойлголтыг уужуу тайвуу хүлээж авдаг, үргэлж шинэ гарц гаргалгааг эрэлхийлж, нээн илрүүлж байдаг хүнийг хэлнэ” гэж хэлсэн юм. Тэрбээр манлайлал гэдэг ухагдахуун менежментээс өөр гэдгийг ч онцлон тэмдэглэв. Менежмент бол эрх мэдэл хоорондын харилцаа гэж ерөнхийд нь ойлгож болно. Даян дэлхийн байгууллагуудад тулгардаг зөрчил бол үүрэг даалгаврыг сайн гүйцэтгэдэг хүнийг манлайлагч хэмээн андуурч, тушаал дэвшүүлэн, удирдлагын түвшинд тавиад байдаг. Гэтэл манлайлал, менежмент гэдэг хоёр ухагдахуун тэс өөр ойлголт гэдгийг тэд анхаарч үздэггүй хэмээв.

Тэгвэл манлайлагч хүн гэж яг хэн бэ? Нийгэмд нөлөөлдөг манлайлагч хүн бол зорилго, хүн, байгаль дэлхий, хөгжил дэвшил гэсэн дөрвөн талбарыг цогцоор нь нэгэн зэрэг анхаарч үздэг хүнийг хэлнэ гэж тэр хэлэв. Ингэж аливааг цогцоор нь харах сэтгэлгээнээс гадна харьцаж буй харилцагчийнхаа нөхцөл байдалд нийцүүлэн өөрийнхөө арга барилыг өөрчилж, хувирч чаддаг хүн бол жинхэнэ манлайлагч гэдгийг бас онцолж байлаа. Тиймээс манлайлагч танд харилцааны ганцхан л арга барил байдаг бол “Би өөрчлөгдөх цаг нь болсон байна” гэдгээ хүлээн зөвшөөрөх хэрэгтэй болжээ. Манлайлагч өөрөө өөрчлөгдөх ёстой болохоос эргэн тойрны хүмүүс нь өөрчлөгдөх албагүй гэдгийг нийгэмд нөлөөлдөг манлайлагч хүн үргэлж тооцож байх хэрэгтэй гэв.  

Нөгөөтээгүүр, нүүдэлчин манлайлагч гэсэн тодорхойлолт дотор шинэ хүн, шинэ орчин, шинэ санаа гэх мэт даяарчлагдсан сэтгэлгээ явж байгааг та анзаарч байгаа буй за. Өөрөөр хэлбэл, монгол хүний ген буюу дотоод мөн чанарт инновацлаг хүн байгааг илэрхийлж байна. Ингэж хэлээд доктор Бекхам нэгэн оюутнаас, “Та нүүдэлчин манлайлагч мөн үү?” гэж асуув. Зочин багш маань өнөөх оюутны үйл хөдлөлийг анхааралтай гэгч нь ажигласныхаа дараа “Үйл хөдлөлийг чинь анзаараад байхад, эхлээд бодъё гэдэг биеийн хэлэмж, дараа нь тодорхойлолт руу харж байгаад бодолхийлэн, тиймээ байж болох л тодорхойлолт гэж хэллээ. “Ингэж хэсэг ч атугай бодсонд баярлалаа. Цоо шинэ мэдээлэл авах үед тархи эхлээд бодож боловсруулдаг. Учир нь бидний тархи үүнтэй санал нийлэх эсэхээ шийдэхэд цаг хугацаа хэрэгтэй байдаг. Ойлгоно гэдэг бол санал нийлэхээс тэс өөр утгыг илэрхийлдэг” гэж тэр хэлэв. Энэхүү харилцан ярианаас доктор Бекхам, “Ихэнх хүн ойлгохоосоо өмнө санал нийлэх үү, үгүй юу гэдгээ шүүлтүүрдэх хандлагатай байдаг. Гэтэл шинэ мэдээллийг эхлээд ойлгоод дараа нь санал нийлэх эсэхээ шийдэх боломж бидэнд бий” гэж хэлээд цааш нь, “Надтай санал нийлэхгүй гэдгийг чинь би мэдэж байна. Гэсэн ч ядаж миний санааг эхлээд ойлгоосой гэж би хүсэж байна” гэдэг хандлагаар бусадтай харилцаж чаддаг хүмүүс нийгэмд нөлөөлөл үзүүлдэг манлайлагч юм гэж хэлэв.

Зочин багш маань цааш үргэлжлүүлэн манлайлагч байхын тулд оюутнууд яг одоо бодож эргэцүүлж байх хэрэгтэй нэг чухал сэдвийг хөндсөн юм.

Тэрбээр: Хэдийгээр их сургуульд сурч буй оюутан ч гэлээ төгссөнийхөө дараа горилсон мэргэжлийнхээ салбарт хүчин зүтгэж, ажиллана гэсэн зорилго байгаа юу? Хэрэв тийм бол тухайн салбарт чинь ямар асуудлууд байна вэ? Тухайн асуудалд оюутан хүний зүгээс ямар шийдэл санал болгох вэ? гэх мэт оюутан хүний хувьд сурч байгаа зорилгоо ойлгон, тухайн зорилгодоо нийцсэн, амьдралд ойр, бүтээлч, инновацлаг хандлагатай байж, ирээдүй рүү чиглэн урагшлахад урамшуулах асуултуудыг асууж байлаа. 

Түүнчлэн, асуудлыг олж хараад оновчтой шийдэл боловсруулахад олон янзын, өөр сэтгэлгээтэй хүмүүстэй уулзаж, санал солилцон, тэдний шинэлэг санаанаас суралцах хэрэгтэй гэв. Өөрөөсөө өөрөөр сэтгэдэг, тэс ондоо салбарын, ялгаатай зан чанартай хүмүүстэй уулзаж, танилцан, санал бодлоо солилцоход нээлттэй байж, “тухтай бүс”-ээсээ гарч сурах нь шийдэл олоход тустай гэдгийг дурдаж байлаа. Учир нь, “Өнөөгийн асуудлуудыг тухайн асуудлыг бий болгосон сэтгэлгээгээрээ шийдвэрлэх боломжгүй” гэдэг Альберт Эйнштейний үгийг цохон тэмдэглэж, шийдэл гэж чухам юу болохыг ойлгуулахыг зорьж байгаа нь талархууштай байв.

“Шийдэл” гэдгийг тайлбарлахгүй л бол онолын түвшний ойлголт хэвээр үлдчих учраас зочин багш маань оюутнуудад зориулан амьдралд нь хэрэг болохуйц олон сайхан жишээг лекцийн туршид эш татан ярьсан юм. Жишээ нь: Доктор Бекхам Пеньсильвани мужид байгуулсан компаниараа дамжуулан олон гарааны бизнесүүдэд зөвлөгөө өгсний нэг нь “Duolingo” хэмээх гадаад хэлний аппликэйшн хөгжүүлсэн хамт олон байв. Уг компани дараах асуудлыг илрүүлсэн байна. Олон улсад, тэр дундаа хөгжиж буй орны ард иргэд тухайн орон нутгийнхаа боловсролын чанарыг харьцангуй доогуур гэж үнэлдэг тул гадаадад боловсрол эзэмших зорилгоор англи хэл сурахыг эрмэлздэгийг уг компанийн үүсгэн байгуулагч олж харсан байна. Тийнхүү дэлхийн өнцөг булан бүрд гар утсаараа нэвтрэн ороод үзэх боломжтой, өртөг багатай мобайл аппликэйшн бүтээсэн нь асуудлыг олж харснаар тулгамдсан хэрэгцээг боломж болгон ашигласан гайхалтай шийдэл байсан. Ингээд өргөжин тэлэхийн хэрээр тус компани хөрөнгийн бирж дээр хувьцаагаа нээлттэй арилжин, үйл ажиллагаагаа өргөжүүлэн, өдгөө олон улсад нэр хүндтэй аппликэйшн болсон. Мэдээж аливаа компани үе шаттайгаар хөгждөг. Үүнийг “Бизнесийн амьдралын мөчлөг” гэж нэрлэдэг тухай зочин багш маань товч дурдав. Энд хүрэлцэн ирсэн оюутнууд маань эл мөчлөгийн аль ч шатанд явж байж болно. Магадгүй юу хийхээ мэдэхгүй ч байж магадгүй. Эсвэл аль хэдийнэ тархиндаа нэг бизнес төлөвлөчихсөн, тухайн бизнесээ хэрхэн гарааны шатанд хүргэх талаар өдрийн бодол шөнийн зүүд болон явж байж ч болох. Тэгэхээр аль үе шатанд байгаагаас хамааран өөр өөр стратеги ашиглана гэдгийг ч цухас дурдаж байлаа. Үүнд таны хэдэн настай байх нь хамаагүй, найман настай балчраас наян настай буурай ч шийдэл гаргаж чадна гэдгийг онцлон тэмдэглэсэн юм.

Илтгэлийнхээ төгсгөлд зочин багш маань “Хэлний чадвар тухайн хүнийг даяарчлагдсан хүн болгодоггүй. Харин харилцах урлаг хүнийг даяарчлагдсан иргэн болгодгийг чухалчлан сануулав. Харилцах урлаг зөвхөн гадаад хэлээр хязгаарлагдахгүй. Тиймээс хэлний мэдлэггүй байсан ч биеийн хэлэмж, үйл хөдлөл, харилцаа хандлагаараа өөрөөсөө өөр бөмбөрцгийн иргэдтэй харилцах боломжтой гэв.

Эцэст нь тэрээр “Та нар бол төрөлх генд нь даяарчлагдсан, инновацлаг сэтгэлгээ шингэсэн нүүдэлчин манлайлагчид шүү!” хэмээн оюутнуудыг урамшуулж байлаа.

ЭИС-ийн Гадаад харилцааны хэлтэс

Мэдээллийн ажилтан Т.Бадамцэцэг